İş Yeri Şefinden, İşçinin Yaptığı İşi Yapması İstenebilir Mi?

T.C.
YARGITAY
DOKUZUNCU HUKUK DAİRESİ

• İŞYERİ ŞEFİNDEN, İŞÇİNİN YAPTIĞI İŞİ YAPMASI İSTENİLEBİLİR Mİ
• BEYAZ YAKALI İŞÇİDEN MAVİ YAKALI İŞÇİNİN YAPTIĞI İŞİ YAPMASI İSTENEBİLİR Mİ
• GÖREVLENDİRMEYİ KABUL ETMEYEN ÇALIŞAN KOVULDU
• İŞE İADE
• ÇALIŞMA KOŞULLARINDA DEĞİŞİKLİK

(4857 s. İş K m. 5, 17, 20, 22)

ÖZET

27.08.2020 tarihinde www.sgkrehberi.com’da “İşyeri Şefinden, İşçinin yaptığı işi yapması istenilebilir mi?” başlığıyla yayınlanan Yargıtay 9. Hukuk Dairesi kararı. Beyaz yakalı işçiden mavi yakalı işçinin yaptığı işi yapması istenebilir mi? Forklift fabrikası çalışanlarının tamamının grevde olduğu bir dönemde yönetici pozisyonundaki işçiden mamullerin kamyonlara taşınması istenilince, bu konudaki görevlendirmeyi kabul etmeyen çalışan kovuldu. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi patronu haksız bularak çalışanın işe iadesine karar verdi.

Davacı, feshin geçersizliğine ve işe iadesine karar verilmesini istemiştir.

Yerel mahkemece, davanın reddine karar verilmiştir.

Hüküm süresi içinde davacı avukatı tarafından temyiz edilmiş olmakla, dava dosyası için Tetkik Hakimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:

Y A R G I T A Y K A R A R I

1. A) Davacı İsteminin Özeti:

Davacı vekili, davacının iş sözleşmesinin haklı ve geçerli bir neden gösterilmeksizin işverence feshedildiğini iddia ederek feshin geçersizliğine ve işe iadesine karar verilmesini talep etmiştir.

1. B) Davalı Cevabının Özeti:

Davalı vekili, K. İş Sendikası’nca 26.06.2014 tarihinde firmalarında grev başlattığını, 6359 sayılı Kanun kapsamında grev öncesi üretilen mamul ürünleri fabrika dışına ve müşterilerine sevk etmeye yasal hakkının bulunduğunu, grev süresince işyerinde greve katılmayan mavi yakalı personel bulunmadığını, grevde olmayanların ise beyaz yakalı personel ile alt işveren personeli olduğunu, bu nedenle grev öncesi üretilmiş ürünlerle sınırlı olarak davacı gibi beyaz yakalı personelden yükleme hizmetinin alınması gerektiğini, ancak bu konudaki görevlendirmeyi kabul etmeyen davacı dahil 20 çalışanın disipline sevk edildiğini, disiplin kurulu sürecince objektif davranıldığını, bu çalışanlardan görevi kabul etmeme hususunda sonradan sözlü, yazılı ve davranış ile pişmanlık gösteren personele sadece ağır ihtar vererek cezalandırma yoluna gidildiğini, ancak pişmanlık göstermeyen davacı ve diğer personel hakkında güven ilişkisi zedelendiğinden iş sözleşmelerinin yasal hakları ödenerek feshedildiğini, ısrarla verilen görevlendirmeyi kabul etmeyen davacının sadakate bağlı olmayan davranışta bulunması hasebiyle her halükarda geçerli fesih sebebinin bulunduğunu savunarak davanın reddini talep etmiştir.

1. C) Yerel Mahkeme Kararının Özeti:

Mahkemece yapılan yargılama sonunda; 2014/7 sayılı Mahkemelerinin değişik iş dosyası incelendiğinde, işyerinde yapılan fiili tespit ve dinlenen tanık anlatımları ile tespit edildiği üzere her iki tespit isteyene ait gerek P.Cam Fabrikasında gerekse T.Otocam ve Düzcam Fabrikalarında stok ambarlarında üretilmiş ürünlerin bulunduğunun tespit edildiğini, yine üretilmiş ürünlerden bir kısmının grev uygulaması başladıktan sonra tır ve kamyonlara yüklenerek götürülmek istendiği, grevdeki bir kısım işçiler ve işçi yakınları tarafından işyerlerinin önünün kapatılması suretiyle kamyonların çıkışının engellendiğinin tespit edildiğini, işveren tanıklarının anlatımları ile ortada olduğu üzere stoktaki ürünlerin kamyonlara forklift ve benzeri araçlarla yükleme işini yapan işçilerin grevde olduğu, yükleme işinin grevden sonra başka işçilere yaptırıldığının sübuta erdiği, her ne kadar işveren tanıklarının anlatımları ile grev sonrası yüklemeyi yapan işçilerin forklift ehliyetinin bulunduğu, söz konusu işçilerin görev tanımlarında gerek amirlerinin vermiş olduğu her işi yapacakları maddesinin gerekse olağanüstü durumlarda forklift kullanmasının istenebileceği hükmünün bulunduğu bildirilmiş ise de yine aynı tanıklar ve tüm diğer tanık anlatımları ile ortaya çıktığı üzere grev sonrası yükleme yapan işçilerin grev öncesi hiçbir şekilde forklift kullanarak yükleme işini yapmadıklarının sübuta erdiği, Mahkememizin değişik iş kararında ‘işverenin grevdeki işçilerin işi olduğu anlaşılan forkliftle yükleme işini grev öncesi farklı işte çalışan grev kapsamı dışındaki işçilere yaptırmaya ilişkin eyleminin hukuka aykırı olması’ nedeniyle tespit talebinin reddedildiği Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 11/11/2014 tarih ve … esas … karar sayılı ilamı ile açık biçimde ‘İşverenin grev öncesi üretilen malların forkliftle yükleme işini, grev öncesi farklı işte çalışan ve greve katılmayan işçilere yaptırmasında hukuka aykırılık bulunmadığı’ gerekçesiyle bozulduğu, bozma sonrası yapılan yargılama ile ilama uyularak ‘İşverenin grev öncesi üretilen malların forkliftle yükleme işini, grev öncesi farklı işte çalışan ve greve katılmayan işçilere yaptırmasında hukuka aykırılık bulunmadığı’ tespitine ilişkin karar verildiğini, bu nedenle davalı tarafın iş akdinin feshinin dayandığı sebebin Mahkememizce Yüksek Yargıtay’ın işaretiyle hukuka uygun olduğu tespit edildiğinden yapılan feshin haklı olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

1. E) Gerekçe:

4857 sayılı İş Kanunu’nun 22. maddesi uyarınca “İşveren, iş sözleşmesiyle veya iş sözleşmesinin eki niteliğindeki personel yönetmeliği ve benzeri kaynaklar ya da işyeri uygulamasıyla oluşan çalışma koşullarında esaslı bir değişikliği ancak durumu işçiye yazılı olarak bildirmek suretiyle yapabilir. Bu şekle uygun olarak yapılmayan ve işçi tarafından altı işgünü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen değişiklikler işçiyi bağlamaz. İşçi değişiklik önerisini bu süre içinde kabul etmezse, işveren değişikliğin geçerli bir nedene dayandığını veya fesih için başka bir geçerli nedenin bulunduğunu yazılı olarak açıklamak ve bildirim süresine uymak suretiyle iş sözleşmesini feshedebilir. İşçi bu durumda 17 ila 21 inci madde hükümlerine göre dava açabilir”. Getirilen bu düzenleme ile işçinin iş şartlarında esaslı değişikliği kabul etmemesi halinde işveren ya bu değişikliği yapmamak ya da iş akdini feshetmek zorunda kalmaktadır. Böylece işçi sadece kıdem tazminatı değil, sözleşmenin işveren feshine bağlanan bütün haklarını isteyebilmekte, iş güvencesi hükümlerinden yararlanma koşulları varsa feshin geçersizliğini ve işyerine iadeyi talep edebilme olanağını elde etmektedir. Başka bir anlatımla, işverenin iş akdinde esaslı bir değişiklik yapmak istediği durumlarda işçinin feshe zorlanması yerine sözleşmeyi fesih riski işverene yüklenmektedir.

İşçinin sözleşme ile kararlaştırılan işyerinin değiştirilmesi, iş şartlarından esaslı değişikliklere bir örnektir. Keza işçinin yaptığı işin niteliğindeki değişiklik de işçi açısından iş şartlarından esaslı değişikliktir.

Diğer taraftan 4857 sayılı İş Kanunu’nun 5. Maddesi uyarınca işveren, iş koşullarının sağlanmasında, fesihte eşit işlem yapma borcu ile yükümlüdür.

Dosya içeriğine göre; davacının iş sözleşmesi, grev öncesi üretilen ve davalı işyerinin mamul ambarında olup, stokta bekleyen ürünlerin nakliye araçlarına yüklenmesi işini kabul etmemesi üzerine geçerli nedene dayalı olarak feshedilmiştir. Davalı işyerinde grev uygulandığı ve mavi yakalı personelin tamamının grevde olduğu ihtilaf dışıdır.

Somut uyuşmazlıkta davalı işveren beyaz yakalı davacıya, mavi yakalı işçilerin yaptığı stokta bekleyen ürünlerin nakliye araçlarına yüklenmesi işi yapması istenmiş, davacı ise bunu kabul etmemiştir. Bu görevlendirme davacının iş şartlarında esaslı değişikliktir. Davalı işveren bu değişikliği yasanın geçerlilik koşuluna uygun yapmadığı gibi değişikliğin geçerli nedene dayandığını veya başka bir nedeni olduğunu kanıtlayamamıştır.

Diğer taraftan feshe konu eylem nedeniyle davacı dahil 20 işçinin disiplin kuruluna sevk edildiği, ancak aynı eylem nedeniyle bir kısım işçiye işten çıkarma yerine ihtar cezasının verildiği açıktır. Bu davranış işverenin eşit işlem borcuna da aykırıdır. İşverence gerçekleştirilen fesih işlemi geçersizdir. Davanın kabulü yerine reddi hatalıdır.

4857 sayılı İş Yasasının 20/3 maddesi uyarınca Dairemizce aşağıdaki şekilde karar verilmiştir.

1. F) Hüküm: Yukarda açıklanan gerekçe ile;

Mahkemenin kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,

Feshin GEÇERSİZLİĞİNE ve davacının İŞE İADESİNE,

Davacının yasal süre içinde başvurusuna rağmen davalı işverence süresi içinde işe başlatılmaması halinde ödenmesi gereken tazminat miktarının davacının kıdemi, fesih nedeni dikkate alınarak takdiren davacının 6 aylık brüt ücreti tutarında BELİRLENMESİNE,

Davacı işçinin işe iadesi için işverene süresi içinde müracaatı halinde hak kazanılacak olan ve kararın kesinleşmesine kadar en çok 4 aya kadar ücret ve diğer haklarının davalıdan tahsilinin GEREKTİĞİNE,

Harç peşin alındığından yeniden alınmasına yer olmadığına,

Davacının yaptığı 315.20 TL yargılama giderinin davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine, davalının yaptığı yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına,

Karar tarihinde yürürlükte bulunan tarifeye göre belirlenen 1.500,00 TL ücreti vekaletin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,

Peşin alınan temyiz harcının isteği halinde ilgilisine iadesine,

Kesin olarak 05/11/2015 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Not: Corpus’da yer alan içtihat metinlerinin basılı yayında ve ticari olmayan elektronik ortamda kullanılması referans gösterilmek şartıyla (www.corpus.com.tr) serbesttir.